سیاست چیست؟ و سیاست برای چه کسی و چه امری است؟

لغت سیاست:

سیاست چیست؟

انگلیسی politics:   – برنامه، شیوه عمل، اصول و قواعدی اساسی

(در اصطلاح عام) روند و انجام تصمیم گیری ها برای هر گونه گروه است؛ از قبیل حکومت ها و کشورها، نهادهای سازمانی، دانشگاهی، دینی و دیگر نهادها

(در اصطلاح خاص)روند و انجام تصمیم گیری ها برای حکومت ها و کشورها

(در علوم سیاسی) دارای معانی دیگری نیز هست.

الف: سیاست به معنای «علم قدرت:

عده‌ای از نظریه‌پردازان غربی مانند: فرانکل، ماکیاول، فرانکلین لووان بومرور، نیچه و …، علم سیاست را «علم قدرت» دانسته‌‌اند. اگر چه این تعریف دست کم در عمل از ابتدای تشکل حکومت‌ها در جامعه‌ی بشری وجود داشت، اما شاید تدوین کلاسیک این تعریف به «موریس دوورژه» بر می‌گردد. (اصول علم سیاست، موریس دوورژه، ترجمه دکتر ابوالفضل قاضی، صص ۱۸-۱۷)

باید توجه داشت که هیچ دلیل علمی برای این تعریف (سیاست یعنی قدرت) ارائه نشده است، بلکه چون از همان ابتدا قدرتمندان، اگر هیچ اطلاعی از علم سیاست نداشته باشند، حکومت و سیاست به معنای حکومت را در اختیار گرفته‌اند، طرفداران قدرت نیز این تعریف را ارائه داده و با نقد تعاریف دیگر بر آن پافشاری دارند.

ب : سیاست به معنای -علم دولت

عده‌ای دیگر از نظریه‌پردازان غربی، نظریه‌ی فوق را تعدیل کرده و بیان داشته‌اند که سیاست یعنی «علم دولت» و منظور علمی است که رفتار دولت را مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد. (نظریه‌های دولت، اندرووینست، ترجمه حسین بشری، ص ۲۰)

در پاسخ به این پرسش که سیاست چیست؟، باید به نکته‌ای اشاره کرد و آن این است که این مفهوم در همهٔ جامعه، بستر وقوع سیاست به عنوان یک فعالیت علمی و نظری جامعهٔ انسانی است. مفهوم جامعه چنان در نزد علمای جامعه‌شناسی و مردم شناسان دیده می‌شود، از جمله مفاهیم قدیمی است که انسان‌ها به منظور رفع نیازها و رفع مشکلات خود به صرافت تجربه دریافته‌اند که با تشکیل جامعه بهتر می‌توانند بر مشکلات خود فائق آیند و نیازهای خود را مرتفع سازند، ضرورت پیدایش جامعه از سویی ریشه در انگیزه‌های غریزی و از سویی ریشه در رفتارها و اضطرارهای مادی دارند که انسان‌ها را احاطه کرده است، بشر ابتدایی با سیل مراحل تکامل زیستی و بیولوژیک خود به تدریج از غارها و کنام‌ها، که محل زیست و بود باش اصلی او به شمار می‌رفت خارج شده‌اند و یک جا نشینی در قالب گروه‌های متشکل از خانوارها را آغاز کردند، روند تکامل زیست شناسیک بشر نیز حکایت از حرکت به سمت تشکیل جامعه دارد.

در قرن پنجم ق . م آتن در میان بسیاری از قدرت های یونانی رقیب به عنوان برترین دولت شهریا جمهوری شهر که همان پلیس است سربرکرد.

تاریخ آتن شامل دولت شهر و جمهوریت و حتی قدرت جباران و خودکامگان است. آرمان ها و هدف ها دموکراسی آتن هم در خطا به معروف مربوط به دفن که منسوب به پریکلس یکی از شهروندان, سرداران و سیاست مداران برجسته آتی است به گونه ای شگرف بازگو شده است.

“پریکلس اجتماعی را توصیف می کند که در آن همه شهروندان می توانند و در حقیقت ناچارند در پی ریزی و تقویت زندگی عمومی مشارکت جویند. شهروندان برای مشارکت در مسائل عمومی، رسما با موانع ناشی از مرتبه و ثروت مواجه نیستند. مردم در امر قانون گذاری یا کارکرد های قضایی قدرت حاکمیت , قدرت فائقه دارند.”

مفهوم آتنی «شهروند» متضمن سهیم بودن و مشارکت مستقیم در امور دولت است.

«چنان که پریکلس می گوید: ما نمی گوئیم کسی که به سیاست علاقه ندارد و سرگرم کار خویش است، بلکه می گوئیم او اصولا در این جا کاری ندارد.»

زندگی خوب فقط در پلیس امکان پذیر بود و نه در بیرون پلیس .

امروز پرداختن به نظریه سیاسی دیگر کاری برای اوقات فراغت عده فارغ از غم نان نیست بلکه کار همه کسانی است که به آن علاقه دارند و می خواهند به نظریه پردازی سیاسی بپردازند تاجریانهای سیاسی را تبیین کنند. شس اما در برسی های سیاست ها و در مطالعه علم سیاست دشواری بزرگی و جود دارد. همانطوری که یلینک به روشنی گفته است هیچ علمی به اندازه علم سیاست نیازمند دانشواژه های دقیق نیست دانشوا ژه های این علم معانی دقیق ندارد و اهمیت زبان شناختی کار برد عمومی و مفهوم علمی این دانشواژه ها اغلب فرق دارند سبب سر در گمی می شوند و باعث می گردند علم سیاست دقیق نباشد. در مورد دانشواژه های دیگر علوم اجتماعی نیز این سردرگمی و دقیق نبودن کم و بیش وجود دارد اما علم سیاست به طرز خاص مورد یورش درستگوی های واژه های مبهم قرار گرفته است. کاتلین نظر داده است که در بحثهای سیاسی علم سیاست به ندرت واژه وجود دارد که مبهم نباشد. علم سیاست تا حد این نقص را از ادبیات با سابقه کهن خود به ارث برده است اما بیشتر مربوط به آن است که علم مورد بررسی ما علمی زنده و در حال رشد است

سرچشمه تعارضات سیاسی

به طور کلی منابع اصلی تعارض سیاسی شامل پنج قسمت می باشد که مجزا و مستقل از  هم عمل نمی کنند:

قدرت

منابع

هویت اجتماعی

ایده ها

ارزش ها

در هر واحد سیاسی  این ۵ فاکتور مفاهیم و تعاریق خود را دارند

سیاست و عرصه خصوصی

عرصه خصوصی چیست ؟

اگر چه در عالم سیاست , سیاست را شامل کلیه نظام های قدرت می دانند و قدرت به مثابه « توانایی تغییر دهندگی درک می شود .

اگر چه این مفهوم برای روشن کردن گسترده مسائلی که به قلمروی زندگی دمکراتیک وابسته است مطلوب است اما به عقده و قول شوپیتر که هشدار می دهد که « یک مفهوم » « نامحدود » ا زسیاست ، میان نظام سیاسی از یک طرف و زندگی روزمره شهروندان از طرف دیگر ، خط و مرز روشنی نمی کشد ، با مخلوط کردن بالقوه سیاست و کلیه قلمرو های زندگی اجتماعی َ، فرهنگی و اقتصادی این عرصه نیز در کنترل عمومی و دولتمردان و صاحبان قدرت قرار می گیرد .

اما آیا باید سیاست را به عرصه خصوصی که مردم به زندگی خصوصی خود می پردازند هم سرایت داد این مطلوب نیست چون روابط قدرت و حاکمیت نباید زندگی خصوص مردم را تحت کنترل قرار دهد .

………..

منابع:

سایت aftabir

و کتاب سیاست شناسی- دکتر قوام

نوشته: سید محسن مدنی