تفاوت بین قیام، شورش، نهضت ، کودتا
تفاوت بین قیام، شورش، نهضت ، کودتا
نهضت
نهضتها، شورشهای ملی هستند که نیازمند بسیج اجتماعی و نوعی ایدئولوژی و گاه کاربرد خشونت هستند. شورشهای ملی اساساً بخشی از تاریخ مبارزه با پدیده استعمار بودهاند. شورشهای ملی گرچه انقلاب نیستند ولی معمولاً عنصر بومیگرایی در ایدئولوژی آن دخیل است. نهضت تنباکو، نهضت مشروطه و نهضت ملی شدن صنعت نفت نمونههایی از نهضتهای تاریخ معاصر ایران است.
جنبش
جنبشهای استقلال طلبانه معمولاً مبارزاتی است که مردم یک سرزمین علیه استعمار برای استقلال کشور خود انجام میدهند. مانند مبارزات مردم الجزایر، هندوستان، عراق و…
اصلاح
رفرم یا اصلاح به کوششهای محتاطانهای گفته میشود که جهت تغییر در ساخت سیاسی و اجتماعی کشور با اجتناب از خشونت انجام میشود. اصلاحات بر خلاف انقلاب، گام به گام و روبنایی است و معمولاً از داخل بلوک قدرت و توسط هیئت حاکم انجام میگیرد و نیازمند مشارکت و پشتیبانی مردمی است. تلقی از اصلاحات با توجه به کاستیهای وضعیت موجود متفاوت است. برخی اصلاحات را تجدید نظر در رفتار ناپسند یا ضعیف گذشته میدانند و عدهای دیگر اصلاحات را بازگشت به وضع مطلوب گذشتهای که به مرور زمان اهمیت خود را از دست داده است، اطلاق میکنند و گروهی اصلاحات را بازسازی ابعاد مختلف جامعه بر اساس مواد خام مطلوب گذشته میدانند. از نظر بعضی اصلاحات فقط سرعت بخشیدن به حرکت کند رشد و توسعه اجتماعی در سیر تکاملی جامعه است
کودتا
کودتای نظامی موفقیتآمیز، موجب اخراج ناگهانی هیئت حاکمه به وسیله گروهی توطئهگر علیه حکومت است که شیوه معمولاً پنهانکارانه است. پس از وقوع کودتا بر خلاف انقلاب، بازگشت به وضع عادی به صورتی سریع انجام میشود. در کودتا موضوع مقبولیت مورد توجه نیست چون در آن مشارکت عمومی وجود ندارد. کودتا گاه با تحریک خارجی و گاه با تحریک داخلی صورت میگیرد. در حالی که تحریک خارجی انقلاب دشوار است. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در ایران نمونهای از کودتاهایی است که تحریک خارجی در آن چشمگیر بوده است.
شورش
به هر حرکت خشونتباری که توسط جمعی با اهدافی محدود علیه حاکمیت سیاسی انجام شود، شورش میگویند. شورش ممکن است از جانب نظامیان یا گروهی از مردم یا مشارکت بسیاری از مردم صورت گیرد.
قیام
قیام شورشی اجتماعی و اعتراض خشونتآمیز اقشاری از جامعه نسبت به وضعیت موجود است. این اعتراضها معمولاً شخصی است و جنبه ملی ندارد و طرحی برای آینده ندارد. شورشیها تنها میخواهند کاستیها، مشکلات و عوامل آن را از میان بردارند، لذا در غالب موارد در شکل تقاضا برای رعایت قانون اساسی و اعاده امتیازات گروههای اجتماعی خاص ظاهر میگردد. قیام آذربایجان، قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ و قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نمونههایی از قیامهای تاریخ معاصر ایران است.
.