دانش و تاریخ سیاسی

پارلمان یا مجلس چیست؟

پارلمان یا مجلس چیست؟

در کشور ما کلمه مجلس معادل کلمه پارلمان parliament در زبان انگلیسی است. ریشه کلمه پارلمان هم parliamentum در

زبان لاتین است که به طورکلی به معنی گفت و گو یا مذاکره (talk) است. در حال حاضر پارلمان ها از ارکان اصلی بسیاری از حکومت های جهان هستند.

پارلمان های امروزی چگونه به وجود آمده اند؟

ریشه پارلمان ها و مجالس مشابه آن به قرن های خیلی دور برمی گردد. حتی در دنیای باستان هم مراکزی مشابه پارلمان های امروزی وجود داشته است. اما پارلمان های امروزی براساس شرایط امروز جهان به وجود آمده و گسترش پیدا کرده اند.

پارلمان ها یا مجالس امروزی بیشتر کشورها از سیستم حکومت پارلمانی کشور انگلیس الهام گرفته اند. سیستم پارلمانی انگلیس، سیستم نمایندگی در پارلمان را در بسیاری از کشورهای جهان تحت تأثیر قرار داده است.

سیستم پارلمانی چه ویژگی هایی دارد؟

در این سیستم ها یکی از وظایف پارلمان قانونگذاری است.  البته در این سیستم قوه مجریه هم می تواند برای قانونگذاری به مجلس کمک کند. منتها پیشنهادات دولت لازم است که باز هم به تأیید نمایندگان برسد. به عنوان مثال در ایران قوه مجریه به مجلس لایحه می دهد و وزرا می توانند با حضور در مجلس از لایحه هایشان دفاع کنند و این لوایح در صورت تصویب مجلس شکل قانونی پیدا می کنند و قابل اجرا می شوند. پس از آن که قانونی تصویب شد، پارلمان برای اجرای تمام و کمال آن بر قوه مجریه نظارت می کند.

همچنین از آن جا که نمایندگان پارلمان از سوی مردم انتخاب می شوند، می توانند بر همه کارهای قوه مجریه نظارت کنند و از راه سؤال و استیضاح وزرا و تشکیل کمیسیون های تحقیقاتی و یا نهادهای نظارتی مثل دیوان محاسبات بر کار دولت نظارت کنند. حتی پارلمان می تواند به رییس دولت و یا وزرا رأی عدم اعتماد بدهد و موجب سقوط دولت شود.

آیا همه پارلمان های جهان “پارلمان” نامیده می شوند و شبیه به هم هستند؟

نه. پارلمان های بسیار متنوعی در جهان وجود دارد که هر یک در هر کشوری به نامی نامیده می شود. در ایران به آن مجلس شورای اسلامی، در ایالات متحده آمریکا به آن کنگره و در روسیه به آن دوما می گویند. در ژاپن diet، در چین کنگره ملی خلق national peoples congress، در (رژیم اشغالگر) اسراییل کنست Knesset و در هند sansad نامیده می شود. اینها فقط چند تا از نام های پارلمان ها در بخش های مختلف جهان هستند.

قدرت پارلمان از کجا سرچشمه می گیرد؟

پارلمان قدرتش را مستقیماً از مردم می گیرد. به عنوان مثال در کشور ما نمایندگان مجلس در انتخابات دوره ای که هر چهار سال برگزار می شود انتخاب می شوند. سیستم حکومتی که دارای پارلمان است، بهترین تضمین کننده سیستم دمکراتیک است. چرا که مبتنی بر مشارکت مردم است. به طور کلی وجود پارلمان به معنی حکومت قانون است و پارلمان محلی است که در آن نمایندگان همه ملت با هم مذاکره می کنند و اتحاد سیاسی در یک کشور را در مقابل جهان خارج به نمایش می گذارند.

در پارلمان نمایندگان احزاب و ادیان مختلف حضور دارند که این امر هم به انجام وظایف پارلمان به شکل مؤثرتر کمک می کند. البته نمایندگان پارلمان به خاطر جهان بی ثبات و به طور دایم در حال تغییر امروزی لازم است که انسان هایی عالم و نگران رفاه مردم باشند.

مهم ترین وظایف پارلمان ها چیست؟

یکی از مهم ترین وظایف پارلمان قانونگذاری است. اما نقش آن تنها به قانونگذاری محدود نمی شود. پارلمان ها در جهان کنونی مراکزی چند وظیفه ای هستند. پارلمان مرکز عصبی سیاسی کشور است. پارلمان بر اساس نیازها و تغییرات زمانه به اصلاح قوانین می پردازد و مانند آینه جامعه عمل می کند.

وظایف اصلی پارلمان ها اینها هستند: تضمین پاسخگویی قوه مجریه، قانونگذاری، کنترل بودجه، نقش نمایندگی، نقش آموزش، نقش اطلاع رسانی، آموزش و به کارگیری رییس مجلس و غیره.

فرایند بودجه سازی و کنترل خزانه ملی یکی از کارهای متنوعی است که چند کمیته پارلمانی در آن دست اندرکارند. همچنین قوه مجریه برای اعمالش به پارلمان پاسخگو است.

پاسخگویی در سیستم های مبتنی بر پارلمان به چه معنا و به چه دلیل است؟

پاسخگویی قوه مجریه به پارلمان به خاطر این است که پارلمان خواست مردم را نمایندگی می کند و بنابراین باید قوه مجریه را زیر کنترل و نظارت دایمی خود داشته باشد. قوی ترین عنصری که به دموکراسی پارلمانی قدرت می بخشد هم همین وظیفه پاسخگویی است. اعضای پارلمان به مردم پاسخگو هستند بنابراین دولت هم لازم است که به پارلمان پاسخگو باشد و پاسخگویی دولت به مجلس در جریان تصمیم گیری ها لازم است. همین پاسخگویی کیفیت تصمیم گیری های دولت را بالا می برد و یا می تواند جلوی وضعیتی را که به بحران می انجامد بگیرد. البته رسانه ها هم به عنوان رکن هشتم دموکراسی در این میانه نقش مهمی دارند. چراکه دیده بان مردم هستند و می توانند نگرانی های اقتصادی و اجتماعی مردم را انعکاس دهند و به پارلمان کمک کنند.

 

منبع

http://020.ir

حمیده احمدیان راد

نمایش بیشتر

سید محسن مدنی بجستانی

مهندس برق قدرت - فوق لیسانس علوم سیاسی

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا