اتحاد مقدس (Sainte alliance )
Holy Alliance
دانش و تاریخ سیاسی: این یک اصطلاح رایج در مباحث اجتماعی و سیاسی است و مقصود آن دسته بندی و ساخت و پاخت گروهی برای اجرای سیاست در جهت خلاف مصالح ملی و ترقی خواهانه است . مثلا می گوییم امپریالیست های آمریکایی و انگلیسی و جانبداران آن ها در این ناحیه می خواهند اتحاد مقدس درخلیج فارس علیه نهضت های آزادیبخش ملی خاورمیانه و نزدیک ایجاد کنند یا می گوییم کودتای ٢٨ مرداد را اتحاد مقدس ارتجاع داخلی کشور ما و امپریالیست های آمریکایی و انگلیسی و سازمان های جاسوسی آن ها براه انداخت. از این مثال ها معلوم می شود که در اینجا کلمه «مقدس» دارای آن مفهوم مقدس و پاک نیست بلکه بر عکس ناپاکی زد و بند و ارتجاعی بودن دسته بندی را می رساند. علت رواج این اصطلاح را در تاریخ اوایل قرن گذشته باید جستجو کرد. در حقیقت عبارت «اتحاد مقدس» نام سازمانی بود که پس از سقوط ناپلئون توسط امپراطوران و سلاطین آن وقت اروپا ایجاد شد وهدفش سرکوب نهضت های انقلابی و آزادی در اروپا بود. سازمان موسوم به «اتحاد مقدس» ماه سپتامبر سال ١٨١۵ در پاریس رسماً تشکیل شد و در آن تزار روسیه امپراطور اتریش و پادشاه پروس شرکت جستند. سپس تقریباً کلیه سلاطین و تاجداران اروپا که حافظ نظام اشرافی و مخالف هر گونه تحول دموکراتیک واستقلال طلبانه بودند به این اتحاد مقدس پیوستند.
امضا کنندگان عهد نامه وین (انگلستان، روسیه، اتریش و پروس) برای اجرای تصمیمات گرفته شده، در ۲۶ سپتامبر۱۸۱۵ پیمانی به نام اتحاد مقدس منعقد کردند که فرانسه نیز در سال ۱۸۱۸ به آن ملحق گردید. مبتکر و رهبر عملی این سازمان کلمنز ونزل فن مترنیخ صدر اعظم اتریش و الکساندر اول تزار روسیه بودند. طرف‌های این معاهده که اعضای یک خانواده مسیحی بودند، تعهد کردند که جنبشن‌های انقلابی که خواستار آزادی و حقوق مردم باشند را با توسل به زور سرکوب کنند، زیرا این نوع جنبش‌ها را تهدیدی علیه حکومت‌های خود می‌دانستند.
متأسفانه کشور ایران نیز از سیاست تجاوزکارانه اتحاد مقدس بی بهره نماند و انعقاد تحمیلی عهدنامه ترکمانچای در سال ۱۸۲۸ میلادی، معلول حمایت اتحاد مقدس از روسیه بود. به موجب این معاهده، که مانند عهدنامه گلستان با وساطت سفیر انگلیس میان ایران و روسیه به امضا رسید، ایروان و نخجوان از ایران جدا و ضمیمهٔ روسیه گردید، رود ارس مرز ایران و روسیه شناخته شد، و رژیمکاپیتولاسیون نیز برای روس‌ها، و به دنبال آن برای سایر کشورها در ایران برقرار گردید.
انگلستان هم اگر چه رسماً به این سازمان نپیوست ولی اصول آن را تایید می کرد و علناً از سیاست آن طرفداری می کرد. مبتکر و رهبر عملی این سازمان ارتجاعی و به هم پیوسته سیاه ترین نیروی های مجرد زمان تاریخ صدر اعظم اتریش و الکساندر اول تزار روسیه بودند. اتحاد مقدس هر چند سالی یک بار کنگره تشکیل می داد وتدابیر لازم برای سرکوب خلق ها و نهضت های انقلابی اتخاذ می کرد. هزاران تن اسپانیایی، ایتالیایی، یونانی و غیر یونانی قربانی روش های خونین وارتجاعی اتحاد مقدس شدند. سرکوب نهضت های انقلابی را همواره با عبارت جلوگیری از اشاعه ائتلاف توجیه می کردند که بالاخره در نتیجه تضادهای داخلی بین سلاطین و امپراطوران عضو سازمان و بین منابع طبقات حاکمه آن ها از قدرت اتحاد مقدس کاسته شد. انقلاب سال ١٨٣٠ در فرانسه و سپس موج انقلابات عظیم و پی در پی سال های ١٨۴۶ – ١٨۴٨ در اغلب کشورهای اروپایی برای همیشه دیوارهای اتحاد مقدس را از هم گسیخت و آن را نابود کرد
